Thủ đô Paris hoa lệ chào đón Đoàn công tác của Liên doàn Luật sư Việt Nam với thời tiết se lạnh vào buổi sáng, ấm nóng vào buổi trưa và lạnh hơn khi trời về đêm.
Ngay ngày Thứ hai đầu tuần, 19/5/2025, Đoàn đã làm việc với Hội đồng Luật sư Quốc gia Pháp tại trụ sở của Hội, số 180 đường Boulevard Haussmann, Thủ đô Paris. Tòa nhà trụ sở Hội đồng Luật sư Quốc gia Pháp tọa lạc tại quận 8, một khu vực trung tâm Paris, gần các địa điểm nổi tiếng như Đại lộ Champs-Élysées và nhà ga Saint-Lazane.
Ngày làm việc với Hội đồng Luật sư quốc gia Pháp được bắt đầu với sự đón tiếp nhiệt tình và cởi mở của đại diện Hội đồng gồm bà Marie – Aimée Peyron, Chủ nhiệm Ủy ban các vấn đề Châu Âu và quốc tế; ông Thierry Aballéa, Phó Chủ nhiệm phụ trách quốc tế, Ủy ban các vấn đề châu Âu và quốc tế; bà Frédérque Morrel, Ủy viên Ban Quy chế luật sư và Ban Quy tắc đạo đức nghề nghiệp luật sư Hội đồng Luật sư quốc gia Pháp, Phó Chủ nhiệm Đoàn Luật sư Nancy. Chuyến thăm và làm việc diễn ra trong thời điểm tình hình quốc tế có nhiều biến động và việc hợp tác quốc tế đang phát triển trên nhiều lĩnh vực, trong đó vấn đề đào tạo đội ngũ luật sư có năng lực về thương mại quốc tế để giải quyết các tranh chấp trong lĩnh vực này đang là điều trăn trở, cần có giải pháp mang tính đột phá.
.jpg)
Giới thiệu về Hội đồng Luật sư quốc gia Pháp, bà Marie – Aimée Peyron, Chủ nhiệm Ủy ban các vấn đề Châu Âu và quốc tế cho biết: Hiện nay, Pháp có hơn 84.000 luật sư. Hội đồng Luật sư quốc gia Pháp là cơ quan đại diện cho các Luật sư, Đoàn Luật sư và các tổ chức hành nghề luật sư ở Pháp. Khi Hội đồng Luật sư quốc gia Pháp được thành lập thì trên toàn nước Pháp đã có 134 Đoàn Luật sư, mỗi Đoàn Luật sư có nội quy, quy tắc hành nghề khác nhau. Sau khi thành lập, Hội đồng Luật sư quốc gia Pháp đã ban hành văn bản quy định thống nhất về nội quy, quy tắc hành nghề luật sư trên toàn quốc và đây là văn bản pháp quy, được đăng trên công báo.
Một trong những nhiệm vụ quan trọng của Hội đồng Luật sư quốc gia Pháp là đào tạo luật sư, không ngừng nâng cao chất lượng đội ngũ luật sư. Hội đồng quy định chương trình khung về đào tạo để áp dụng chung cho tất cả các Trường Đào tạo luật sư của các Đoàn Luật sư, đồng thời cũng ban hành chương trình đào tạo bổ sung để chương trình đào tạo được đổi mới phù hợp với điều kiện thực tế.
Hội đồng Luật sư quốc gia Pháp cũng có nhiệm vụ quản lý các luật sư nước ngoài hành nghề tại Pháp. Luật sư nước ngoài được hành nghề ở Pháp nếu họ vượt qua được kỳ kiểm tra theo quy định và giữa quốc gia mà luật sư nước ngoài đó là thành viên và Pháp có quan hệ ngoại giao theo nguyên tắc có đi có lại (Tòa phúc thẩm là cơ quan kiểm tra xem giữa hai quốc gia có mối quan hệ có đi có lại hay không).
Hội đồng Luật sư quốc gia Pháp cũng là cơ quan đại diện cho các luật sư Pháp trong việc tư vấn cho chính phủ (cụ thể là cho Bộ trưởng Bộ Tư pháp) về những vấn đề liên quan đến luật sư và nghề luật sư cũng như những vấn đề khác về pháp luật mà Bộ trưởng Bộ Tư pháp cần tham vấn từ Hội đồng.
Về tổ chức, Hội đồng Luật sư quốc gia Pháp có các Ủy ban chuyên môn như Ủy ban Đạo đức nghề nghiệp luật sư; Ủy ban Đào tạo, bồi dưỡng; Ủy ban về các vấn đề quốc tế…
Qua phần trình bày của bà Marie – Aimée Peyron, cho thấy có nhiều điểm tương đồng giữa Hội đồng Luật sư quốc gia Pháp và Liên đoàn Luật sư Việt Nam về chức năng, nhiệm vụ, về cơ cấu tổ chức…, bên cạnh đó cũng có điểm khác. Ở Việt Nam, việc đào tạo nghề luật sư hiện do Học viện Tư pháp thực hiện, Liên đoàn Luật sư việt Nam chưa được thành lập Trường Đào tạo luật sư, mà chỉ đang dừng lại ở nhiệm vụ bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho các luật sư sau khi họ đã trở thành luật sư thành viên của Liên đoàn. Đây là điều mà các thành viên Đoàn công tác đều có nhiều suy nghĩ, khi mà pháp luật đã có quy định chức năng đào tạo nghề luật sư của Liên đoàn và Đề án thành lập Trường Đào tạo luật sư của Liên đoàn đã trình cấp có thẩm quyền từ lâu nhưng vẫn chưa được phê duyệt.
Một vấn đề mà Đoàn công tác của Liên đoàn Luật sư Việt Nam muốn tìm hiểu và phía bạn cũng rất nhiệt tình, “say sưa” giới thiệu là về trang phục luật sư. Bà Frédérque Morrel, Ủy viên Ban Quy chế luật sư và Ban Quy tắc đạo đức nghề nghiệp luật sư, Hội đồng Luật sư quốc gia Pháp cho biết: Trang phục luật sư - chiếc áo choàng màu đen là rất quan trọng đối với luật sư ở Pháp, bởi nó biểu trưng cho sự độc lập, khách quan của luật sư và sự bình đẳng, thống nhất của giới luật sư.
Khi luật sư khoác lên mình chiếc áo choàng màu đen đã thể hiện sự độc lập của luật sư và nghề luật sư, cũng giống như Thẩm phán Tòa án có trang phục riêng. Luật sư khi tranh tụng tại Tòa án bắt buộc phải mặc trang phục luật sư, không được mặc trang phục khác. Ngoài luật sư, không ai được phép mặc trang phục luật sư, nếu vi phạm sẽ bị xử lý theo quy định của luật hình sự.
Đồng thời, luật sư khoác lên mình chiếc áo choàng màu đen có ý nghĩa thể hiện tính khách quan của luật sư. Ý kiến của luật sư khi phát biểu tranh tụng tại Tòa án là ý kiến đại diện cho bị cáo, đương sự, không phải ý kiến cá nhân theo cảm tính của luật sư; khách hàng cũng thấy được luật sư là người đại diện cho ý chí của họ tại phiên tòa.
Ngoài ra, khi các luật sư mặc chiếc áo choàng màu đen, Thẩm phán cũng thấy được sự bình đẳng giữa các luật sư, mặc dũ mỗi luật sư đại diện cho các khách hàng có tư cách tố tụng, có địa vị, hoàn cảnh khác nhau. Cùng với thời gian áo chàng của luật sự có thay đổi một số chi tiết, nhưng cho đến này áo choàng của luật sư vẫn là màu đen, nói lên sự thống nhất của giới luật sư. Chiếc cà vạt màu trắng thể hiện sự thanh khiết của luật sư.
Buổi làm việc trở nên sôi động và thú vị khi hai vị Chủ tịch và Phó Chủ tịch Liên đoàn Luật sư Việt Nam lên mặc trang phục luật sư Pháp, tự nguyện làm “người mẫu” cho các thành viên Đoàn công tác ngắm nghía trang phục, ai cũng cảm thấy hài lòng khi người mẫu đúng chuẩn, làm tăng thêm ý nguyện muốn sớm được khoác lên mình chiến áo choàng màu đen với chính danh là trang phục luật sư Việt nam.
Cũng có những ý kiến khác nhau về việc có được đeo các huy hiệu, biểu tượng khác trên áo choàng luật sư hay không. Qua các ý kiến phản biện và kể cả đấu tranh pháp lý, vào năm 2023, Hội đồng Luật sư quốc gia Pháp đã ban hành quy định không được đeo các huy hiệu, biểu tượng khác lên áo choàng luật sư, ngoại trừ Huân chương, Huy chương do Nhà nước trao tặng, nhằm thể hiện sự bình đẳng và thống nhất của giới nghề luật sư, nghề luật sư. Dù vậy, Hội đồng Luật sư quốc gia Pháp cũng khuyến nghị các luật sư không nên đeo Huân chương, huy chương khi mặc áo choàng luật sư ra tranh tụng tại Tòa án.
Về Thẻ luật sư, mỗi luật sư ở Pháp đều được cấp Thẻ luật sư do Hội đồng Chủ nhiệm các Đoàn Luật sư cấp, riêng Đoàn Luật sư Paris thì do Ban Chủ nhiệm Đoàn Luật sư Paris cấp theo mẫu riêng. Hội đồng Chủ nhiệm các Đoàn Luật chỉ mới được thành lập 35 năm trở lại đây, trong đó không có Chủ nhiệm Đoàn Luật sư Paris. Hiện nay, Hội đồng Luật sư quốc gia Pháp đang xây dựng quy định làm Thẻ luật sư chung cho tất cả các luật sư ở Pháp đẻ bảo đảm sự thống nhất trong toàn đội ngũ luật sư.
Một điểm đáng chú ý là Chủ nhiệm các Đoàn Luật sư được cấp thẻ riêng dành cho Chủ nhiệm. Với thẻ này, Chủ nhiệm Đoàn Luật sư có quyền vào các nhà tạm giữ, trại tạm giam để kiểm tra tình hình giam giữ bị can, bị cáo; đồng thời luật sư là Chủ nhiệm Đoàn Luật sư được vào các phiên tòa mà ở đó không có khách hàng của luật sư.
Thẻ luật sư ở Pháp có thời hạn 10 năm, hết thời hạn này luật sư phải gia hạn hoặc đăng ký lại.
Về phí luật sư: Luật sư ở Pháp phải đóng phí nghề nghiệp gồm phí nộp cho Đoàn Luật sư; phí nộp cho Hội đồng Luật sư quốc gia Pháp; ngoài ra luật sư còn đóng quỹ hưu trí cho luật sư.
Từ năm 2020, Hội đồng Luật sư quốc gia Pháp đã tạo nền tảng để các luật sư đóng phí thành viên, nhằm thống nhất các khoản thanh toán của luật sư vào một mối và bảo đảm bảo mật. Luật sư có kinh nghiệm hành nghề trên 02 năm đóng phí luật sư là 39 Euro/tháng (468 Euro/năm); luật sư có kinh nghiệm hành nghề dưới 02 năm đóng 19 Euro mỗi tháng (228 Euro/năm). Luật sư có thể đóng phí hàng tháng hoặc đóng một lần cho cả năm. Trường hợp luật sư không đóng phí thì Hội đồng Luật sư quốc gia Pháp sẽ ra quyết định buộc luật sư phải đóng phí và quyết định này có sức cưỡng chế. Nếu luật sư không đồng ý với quyết định của Hội đồng thì có quyền khởi kiện đến Tòa án. Tuy nhiên Hội đồng Luật sư quốc gia Pháp thường mời luật sư đến làm việc, trao đổi để họ thực hiện nghĩa vụ đóng phí, hạn chế vụ việc phải đưa ra Tòa. Thực tế tại Pháp có khoảng 20% luật sư chậm đóng phí hoặc không đóng phí vì những nguyên nhân khác nhau, trong đó có những luật sư có thu nhập thấp. Do đó, các Đoàn Luật sư đều có quy định về việc miễn, giảm phí luật sư thuộc trường hợp gặp khó khăn về kinh tế và báo cáo cho Hội đồng Luật sư quốc gia Pháp.
Phí luật sư nộp về Hội đồng Luật sư quốc gia Pháp được sử dụng cho các khoản: Chi phí thuê văn phòng làm việc của Hội đồng Luật sư Quốc gia; chi phí cho nhân viên bao gồm lương và các khoản khác; chi phí cho các đại biểu đến tham dự các cuộc họp; chi phí bảo hành duy trì nền tảng số phục vụ cho việc thu phí; chi phí cho đào tạo luật sư (đào tạo ban đầu và đào tạo bổ sung). Riêng, đối với khoản chi phí đào tạo, Nhà nước tài trợ khoảng 1%, còn lại là do các Đoàn Luật sư đóng và các học viên đóng thêm.
Về bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp luật sư, Ban Chủ nhiệm Đoàn Luật sư đóng phí bảo hiểm cho tất cả các luật sư thành viên trong Đoàn và phân bổ lại cho từng luật sư. Phí bảo hiểm này do các Đoàn Luật sư quy định. Hiện nay, mức phí bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp luật sư ở Pháp là 1.300 Euro/năm, nếu luật sư tự đóng riêng lẻ thì phí bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp sẽ cao hơn (gấp đôi). Đoàn Luật sư Paris ký hợp đồng với một công ty bảo hiểm riêng, các Đoàn Luật sư ký hợp đồng với một công ty bảo hiểm khác. Trong thời gian tới, Hội đồng Luật sư quốc gia Pháp sẽ có quy định thống nhất về việc ký hợp đồng bảo hiểm đối với một công ty để tập trung việc đóng phí bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp của luật sư.
Về hợp tác giữa hai bên, Chủ tịch Liên đoàn Luật sư Việt Nam mong muốn phía Pháp hỗ trợ Liên đoàn về đào tạo, bồi dưỡng luật sư thương mại quốc tế, trong đó chú trọng hình thức mở các lớp đào tạo, bồi dưỡng trực tiếp tại Việt Nam hoặc hoặc đào tạo theo hình thức trực tuyến. Phía Việt Nam cũng có thể gửi các luật sư thông thạo ngoại ngữ sang Pháp để học tập, thực tập về lĩnh vực giải quyết tranh chấp thương mại quốc tế. Liên đoàn Luật sư Việt Nam cũng sẵng sàng làm đầu mối giới thiệu, cung cấp những luật sư thành thạo Tiếng Pháp, Tiếng Anh và kinh nghiệm để tư vấn cho các doanh nghiệp của Pháp đang và sẽ sang đầu tư kinh doanh tại Việt Nam. Phía bạn hoan nghênh những nội dung đề xuất của Chủ tịch Liên đoàn Luật sư Việt Nam và sẽ cùng phía Việt Nam tổ chức tốt nội dung hợp tác, trước mắt có thể ký Phụ lục hợp tác trong dịp Tổng thống Pháp sang thăm và làm việc tại Việt Nam vào cuối tháng 05/2025, nếu các thủ tục theo quy định được giải quyết kịp thời gian.
Chuyến thăm và làm việc của Đoàn công tác Liên đoàn Luật sư Việt Nam với Hội Luật sư Quốc gia Pháp đã thành công tốt đẹp, qua đó các thành viên đoàn công tác đã được giới thiệu, tìm hiểu rõ hơn về luật sư và nghề luật sư ở Pháp, về tổ chức Hội đồng Luật sư quốc gia Pháp, trong đó có những nội dung mà Liên đoàn Luật sư Việt Nam đang rất quan tâm để có thể vận dụng, áp dụng ở Việt Nam trong thời gian tới trên tinh thần học tập có chọn lọc. Chuyến công tác này đã thúc đẩy thêm một tầm cao mới mối quan hệ hợp tác giữa Liên đoàn Luật sư Việt Nam và Hội đồng Luật sư quốc gia Pháp, góp phần vào sự phát triển của đội ngũ luật sư, đặc biệt là về lĩnh vực thương mại quốc tế trong thời kỳ nền kinh tế mở và hội nhập quốc tế.
Nguồn: TS.LS. NGUYỄN ĐÌNH THƠ
Ủy viên Ban Thường vụ, Chủ nhiệm Ủy ban Đào tạo, bồi dưỡng Liên đoàn Luật sư Việt Nam
Chủ nhiệm Đoàn Luật sư tỉnh Khánh Hòa, thành viên Đoàn công tác
